Lake Bunyonyi

Eilandhoppen op Lake Bunyonyi – over schande, spiegels en een vloek

Vanaf het terras van onze kamer in het Heritage Hotel lijkt Lake Bunyonyi op een rustig schilderij. Mistflarden dansen over het water, vogels fluiten alsof ze auditie doen voor een natuurdocumentaire. Als je zou zeggen dat je in Zwitserland bent, zou ik het zo geloven. Een prachtig kratermeer met bergen rondom, gelegen in het zuiden van Oeganda, aan de grens met Rwanda en Congo, op bijna 2000 meter hoogte.

Een diep meer zonder nijlpaarden, krokodillen en bilharzia

Toen we gisteren aankwamen, hebben we meteen een duik genomen in het meer. Omdat het zo diep is, zitten er geen nijlpaarden – die kunnen niet zwemmen – en ook geen krokodillen of bilharzia hier. Dus doken we onbekommerd in het heldere water.
Lake Bunyonyi: echt een plek om even te blijven. Je kunt er kanoën, een boottocht maken over het meer, de verschillende eilanden bezoeken – volgens de één zijn het er 29, volgens de ander 32 – en zelfs ziplinen. Nu is dat niet echt een hobby van me, dus ik ga een tocht maken over het meer en verschillende eilanden bezoeken.

De verhalen van lake Bunyonyi

Maar zodra ik met gidsen Steve en Willy aan boord stap van de hotelboot, blijkt al snel: achter die vredige aanblik gaan verhalen schuil waar je stil van wordt. Ik hou ervan, verhalen van vroeger, legendes, sprookjes... prachtig. Ik zie het zo voor me. We varen tussen de eilandjes door.

Punishment Island Lake Bunyonyi

Het eerste eiland waar we langs varen is  Punishment Island – in het Bakiga: Akampene. Een piepklein eiland met één scheve boom, meer niet. Willy: “Vroeger werden ongehuwd zwangere meisjes door hun families hier achtergelaten. Geen eten, geen water. Een straf en een waarschuwing in één.” De meesten overleefden het niet – sommigen werden gered door een visser, die zo wel een vrouw had maar geen bruidsschat hoefde te betalen. “De zwangerschap werd soms geaccepteerd door de visser,” zegt Willy, “maar vaak werd ook geprobeerd de zwangerschap af te breken.” Met veel drama slaat hij op zijn buik.
De schande van ongehuwd zwanger zijn. In Nederland had je tot de jaren zestig geen bruidsschat, maar ik ken wel de verhalen van meisjes die in het geheim moesten bevallen en hun kind moesten afstaan.

Mr. Leonard Sharp en zijn goede werk bij Lake Bunyonyi

Verderop ligt een ander eiland, dat volgens Steve ooit is gekocht... met een spiegel. “That one,” zegt hij, “was bought by Mr. Sharp.” Mr. Leonard Sharp was een Engelse protestantse missionaris die begin 20e eeuw in deze regio aankwam en met dat ene voorwerp – een spiegel, voor de lokale bevolking pure tovenarij – een eiland wist te bemachtigen. Maar geen koloniale villa voor hem. Hij stichtte er een gemeenschap voor mensen met lepra. Er kwamen huizen, een ziekenhuis, een school. Hij vocht tegen de ziekte, maar vooral tegen het stigma. En nog steeds spreekt iedereen met respect over hem.

Habuhutu bij lake Bunyonyi

Even later meren we aan in Habuhutu. Dit is geen eiland maar ligt op het vasteland. Een modderige zandweg slingert zich tussen eenvoudige huizen door, vrouwen in kleurrijke doeken lopen met grote manden, kinderen zwaaien, en een haan steekt op zijn gemak de weg over. Aan de rand van het dorp buigt een vrouw zich over twee enorme pannen die op houtvuur staan te pruttelen. “Lokaal bier,” vertelt Willy. Het zal ongetwijfeld goed smaken, maar ik laat het toch aan mij voorbijgaan.

Upside down island lake Bunyonyi

Op de terugweg naar het hotel varen we langs een eiland dat er vreemd leeg en afgevlakt uitziet. “That’s Upside Down Island,” zegt Willy. Ik kijk hem vragend aan. Er was eens – want zo begint elk goed verhaal – een eiland waar volop bier werd gebrouwen. Op een dag kwam er een oude vrouw aan. Een heks, zeggen sommigen. Ze vroeg om een slok, maar kreeg niets. Niemand wilde haar helpen, niemand gaf haar te eten of te drinken. Alleen een jonge jongen wilde haar terugbrengen naar het vasteland. Op de terugweg keek hij om en zag dat het eiland was omgekeerd – alsof het door een onzichtbare hand ondersteboven was gekieperd. Iedereen verdronk. Alleen hij overleefde. Om het verhaal te kunnen doorvertellen.

Lake Bunyonyi een plek van grote verhalen

En dus luister ik, op een meer vol eilandjes en echo’s van het verleden. Naar verhalen van schaamte en wraak, van genezing en vergeving. Oeganda laat zich niet vangen in een simpel beeld. Bunyonyi betekent “plaats van de kleine vogels,” maar het is vooral een plek van grote verhalen.