Zwemmen met walvishaaien Indonesië

Zwemmen met walvishaaien: een ontmoeting met bijzondere vissen

Ik had weleens gehoord van mensen die speciaal naar de Filipijnen vliegen om met walvishaaien te zwemmen. En zelfs mijn avontuur in Tofo, Mozambique, had een ontmoeting met deze bijzondere vissen kunnen opleveren. Ik schrijf ‘kunnen’, omdat ik ze daar helaas niet zag. Maar wat in Tofo niet gebeurde, wordt hier onverwachts aangeboden in Indonesië. “Willen jullie met walvishaaien zwemmen?” vroeg onze gids Achoy een paar dagen geleden bijna terloops. Echt? Hier? In Indonesië? Het voelt als een unieke kans die je niet kunt laten lopen.

Walvishaaien: indrukwekkend groot, verrassend zachtaardig

De walvishaai – of ‘whaleshark’ zoals ze in het Engels zo imposant klinken – is de grootste vis ter wereld. En ondanks de naam, heel vriendelijk en zachtaardig. Ze eten plankton, microscopisch kleine diertjes, en hebben daar een enorme bek voor nodig: tot wel anderhalve meter breed. Gelukkig is die bek bedoeld voor minuscule snacks en niet voor langs zwemmenden toeristen.

Walvishaaien hebben een uniek stippenpatroon

Wat veel mensen niet weten, is dat walvishaaien een uniek stippenpatroon hebben. Geen twee zijn hetzelfde. Vaak zwemmen ze vlak onder het wateroppervlak, waar het plankton zich verzamelt, maar ze kunnen ook tot duizend meter diep duiken. Een walvishaai kan zo’n twaalf meter lang worden en 20.000 kilo wegen.

Teluk Saleh op Sumbawa Indonesië waar de lokale vissers de walvishaaien ontdekten

En zo gaat om 04:00 uur de wekker in mijn hutje in Agila Villas. Ik verblijf in een gloednieuw hotel met sfeervolle puntdakhuisjes aan de baai van Teluk Saleh. Dit is dé plek waar lokale vissers de walvishaaien voor het eerst ontdekten. Tijdens het ophalen van hun netten, doken er plots gigantische vissen op. Niet om de vis te stelen, maar om het plankton op te eten dat vrijkomt tijdens het binnenhalen. Een win-win situatie.

In het donker naar de walvishaaien Indonesië

Het is nog pikkedonker als ik bij de oever aankom. Geen kade, geen luxe aanlegsteiger. Hier moet je het doen met een dosis avontuurlijkheid en een broek die tot je knieën kan worden opgerold. De boten liggen verderop in het ondiepe water. “Het is hier nog onontdekt,” denk ik, terwijl ik door het water slof en mijn slippers als een soort zwemvliezen om mijn enkels klotsen. Maar hoe lang zal het nog zo rustig zijn? Ik kan mij voorstellen dat het hier in de toekomst drukker zal worden.

Varen naar de vissersboten waar de walvishaaien zijn

We varen uit. Achoy had gisteren al gewaarschuwd: de vissersboten kunnen overal zijn, dus het kan wel twee uur duren. Maar geloof me, varen over dit water is bepaald geen straf. De eerste gouden gloed verschijnt aan de horizon terwijl de zon opkomt. De lucht wordt zachtoranje, het water ligt er spiegelglad bij en de wereld voelt even helemaal van ons. De motor ronkt zachtjes, de twaalf andere mensen in de boot zeggen niets. Te vroeg, te mooi, te veel om in je op te nemen. Ook de bemanning is in de relaxstand, tegen de achterkant van de boot geleund.

En dáár zijn de walvishaaien: gigantisch en toch elegant

Na ruim anderhalf uur varen komen we aan bij de vissersboten. En dan zie ik het: de eerste gigantische bek die boven water komt. Het hart in mijn keel. “Ze zijn echt niet gevaarlijk,” zeg ik hardop tegen mijn reisgenoten, maar inwendig vooral tegen mezelf. Maar wat zijn ze groot en indrukwekkend!

Interactie met de walvishaaien

De vraag die tijdens een safari in Afrika vaak opkomt, speelt ook hier: "Is het gevaarlijk om zo dicht bij de dieren te komen? Storen we hen niet? Of anders gezegd, hebben ze last van ons?" Volgens de experts zien de walvishaaien ons als andere vissen waar ze geen last van hebben en waar ze geen notitie van nemen. Rationeel gezien is dat een geruststellend idee.

Een enorme grijsblauwe walvishaai met lichtgevende stippen

Ik zet mijn snorkelmasker op en duik het water in. De geluiden verdwijnen en alles wordt blauw. Daar, vlak voor me, zwemt hij. Een enorme, grijsblauwe walvishaai met lichtgevende stippen. En die bek... hij zwemt recht op me af. “Hij eet plankton. Hij eet plankton,” blijf ik in mijn hoofd herhalen als een soort mantra tegen paniek. Toch adem ik sneller door mijn snorkel dan me lief is.

Ik zit bovenop de walvishaai

“Ik zie ze niet meer!” roep ik even later naar de anderen terwijl ik boven water kom. “Kijk eens onder je,” grijnst iemand terug. En inderdaad – ik kijk naar beneden en zie dat ik letterlijk boven op zo’n vriendelijke gigant lig. Een kort moment van totale paniek, gevolgd door pure verwondering. Hoe kan iets zo enorm zijn en zo elegant door het water zweven?

Adrenalinekick van formaat

Het lijkt alsof de tijd stilstaat terwijl ik tussen de walvishaaien zwem. Soms zwemmen ze zó dichtbij dat ik hun stippenpatroon tot in detail kan zien. Dan weer verdwijnen ze even de diepte in om vanuit het niets weer onder je door te glijden. Het is surrealistisch.

Twee uur na deze ontmoeting sta ik nog steeds stijf van de adrenaline. Mijn haar is nog nat, mijn benen wiebelen en ik kan alleen maar grijnzen terwijl we teruglopen van de boten naar de oever. De ontmoeting die ik in Mozambique misliep, kreeg ik hier onverwachts cadeau. Niet gepland, maar soms zijn dat de beste momenten.

Bezoek Teluk Saeh op Sumbawa

Als je ooit op Sumbawa bent, bezoek dan absoluut Teluk Saleh. Het is een van die zeldzame plekken waar je oog in oog kunt zwemmen met de grootste vissen ter wereld – en jezelf even heel klein voelt. Maar dat is soms precies wat reizen zo mooi maakt. En bovendien komen de inkomsten van deze activiteit helemaal ten goede aan de lokale gemeenschap.

Achoy is de eigenaar van Komodoprestige. Hij kan het zwemmen met walvishaaien regelen.