In 2018 ga ik voor het eerst naar Vietnam. Een vriendin stuurt mij voorafgaand aan de reis de mooiste foto’s van de lampionnen in Hoi An en de sprookjesachtige rotsen van Halong Bay. Ik denk vooral aan de Vietnamoorlog.
Zoveel slachtoffers van de Vietnamoorlog
Ik ben opgegroeid met de films als “Platoon”, “The deerhunter” en “Apocalypse now” en luisterde naar "Goodnight Saigon” van Billy Joel en naar “19 “van Paul Hardcastle. Indringende films en muziek over de verschrikkingen van de oorlog. Voor vertrek kijk ik naar een documentaire over de Vietnamoorlog die in Vietnam de American War heet. Een gedetailleerde serie waarvan me vooral bijblijft hoe de oorlog steeds verder escaleert.
Een oorlog die steeds verder escaleert
In eerste instantie worden er alleen adviseurs en legerinstructeurs gestuurd door de VS, in 1967 zijn er al een half miljoen Amerikaanse soldaten in Vietnam gestationeerd en aan het einde van de oorlog zijn er 3,5 tot 4 miljoen dodelijke slachtoffers te betreuren, veel burgers in Vietnam, maar ook in Cambodja, Laos en Thailand. Rond de 50.000 Amerikaanse soldaten verloren hun leven en in Vietnam waren dat er meer dan 900.000. Er zijn 2238 MIA, Missing in Action, vermiste Amerikaanse militairen, En dan zijn de miljoenen gewonden nog niet eens meegerekend evenals de miljoenen slachtoffers van de Rode Khmer In Cambodja.
De vreselijke gevolgen van Agent Orange
Ook de gevolgen van het door de Verenigde Staten gebruikte ontbladeringsmiddel Agent Orange, waarmee de oerwouden ontbladerd werden om de guerrilla’s te kunnen ontdekken, zijn tot op heden merkbaar. Er zijn veel ernstig misvormde kinderen geboren, en het aantal miskramen en gevallen van kanker is schrikbarend hoog. Niet alleen in Vietnam maar ook in de VS, omdat ook Amerikaanse soldaten bloot stonden aan dit gif.
Grote delen van Vietnam zijn verwoest. Het was de langste oorlog van de VS die in eigen land tot enorme verdeeldheid en protesten leidde.
"Old men start wars and young men are sent to die".
Er zijn alleen maar verliezers.
Wat deden de Amerikanen in Vietnam?
Heel vaak bekruipt mij de gedachte, “Waar bemoeiden de Amerikanen zich mee?" Ik denk weer terug aan de geschiedenislessen over de koude oorlog en de enorme angst voor het communisme in die tijd. Aan de containment politiek -het indammen van het communisme in Europa en later in Azië-, de angst voor het domino-effect -dat het ene na het andere land in Azië voor het communisme zou vallen-, en niet te vergeten het oude ideaal van Amerika om de hele wereld democratie te brengen. Ook de Truman Doctrine is een bekend begrip. In maart 1947 stelde President Harry Truman al dat het buitenlandse beleid van de Verenigde Staten erop gericht is om elk land bij te staan wiens stabiliteit wordt bedreigd door het communisme. De communisten waren de vijanden van Amerika. Zij moesten bestreden worden, ten koste van alles. En zoals in elke oorlog gaat het ook om geld, de wapenindustrie en alles wat niet genoemd wordt maar veel invloed heeft.
Wat eraan vooraf ging
.In Vietnam zie je overal standbeelden van “Uncle Ho”. Zijn graf in Hanoi is een drukbezochte plek. Ho Chi Min, zoals hij officieel heet, leidde de Vietnamese communistische verzetsbeweging Vietminh die in 1941 was opgericht om de Franse bezetter te verdrijven die in 1859 Vietnam, Laos en Cambodja innam en het Indochina noemde. De beslissende Slag bij Điện Biên Phủ zorgde voor het vertrek van de Fransen.
Noordelijk en Zuidelijk Vietnam tot de verkiezingen in 1956
Na de oorlog bepaalde de Conferentie van Genève op 21 juli 1954 dat Vietnam in een noordelijk (communistisch) en zuidelijk (democratisch) gebied verdeeld zou worden. De bedoeling was om beide landsdelen na verkiezingen in 1956 te herenigen. In Zuid-Vietnam zat ondertussen een onbetrouwbare leider die zorgde voor instabiliteit. De Amerikanen waren bang voor de verkiezingsuitslag en wilden de overwinning van het communistische noorden voorkomen waar Ho Chi Minh de leider was.
20 jaar oorlog
Op 1 november 1955 richtten de Amerikanen een eigen Military Assistance Advisory Group (MAAG) op in Vietnam. De Amerikanen weigerden uiteindelijk de verkiezing door te laten gaan waarna de Viet minh guerrilla’s in actie kwamen. Het begin van de oorlog die 20 jaar zou duren. Anders dan een front oorlog was de Vietnamoorlog een guerrilla oorlog waar de Amerikanen niet tegenop gewassen waren. Na het Tet offensief in 1968 werd dat nog meer duidelijk. Pas in maart 1973 verlieten de laatste Amerikaanse militairen Vietnam. 30 april 1975 is de officiële datum van het einde van de Vietnamoorlog. De communisten namen Saigon in.
Hoe kijken de Vietnamezen nu naar de VS?
Vietnam is nog steeds een communistisch land. Van haat naar de Amerikanen lijkt geen sprake te zijn. Onze gids lacht als ik hem deze vraag stel. "Everyone asks this question, but we have no problem with America". Hij vertelt hoe blij iedereen was toen in 1994 het handelsembargo werd opgeheven. Betere economische tijden braken aan. In 1995 gingen de VS diplomatieke betrekkingen aan met Vietnam en bezocht de Amerikaanse president Clinton Vietnam. Long onze gids straalt als hij dit verteld.
Tijdens mijn reizen naar Vietnam heb ik veel plekken bezocht die herinneren aan de Vietnam oorlog. Musea, voormalige basissen en andere plaatsen die een beeld geven van wat er hier gebeurt is.
Cu Chi tunnels bij Ho Chi Min City
Wil je zien hoe het leven in de tunnels voor de Viet Cong was tijdens de oorlog, bezoek dan de Cu Chi tunnels zo'n 22 kilometer van Saigon. Het was een enorm netwerk van ondergrondse tunnels van in totaal zo'n 300 kilometer. De tunnels hadden meerdere niveaus die met elkaar verbonden waren en sommige tunnels waren tientallen meters diep. Er waren hier scholen en ziekenhuizen, opslagplaatsen voor wapens en schuilplaatsen.
Van hieruit viel de Viet Cong de vijand aan. Ik zie de tunnels met een ruime opening. Long vertelt; " Dat waren valstrikken, zodra de Amerikanen hierin kwamen werden ze aangevallen". Ook veel boobytraps hier en in het hele gebied. Deuren met bamboe spiesen, gaten in de grond met stokken waarvan de punten rattengif bevatten. Heel gruwelijk.
Tunnelratten
Angstaanjagend vind ik het verhaal van de tunnelratten. Soldaten, veelal klein van stuk gingen de tunnel in op zoek naar de vijand en om de vele ‘’boobytraps’’ onschadelijk te maken. Heel vaak ging dit mis en werden ze gespiesd. Beelden die ik ken ook van van de eerdergenoemde films.
Op het terrein krijg je een idee hoe de mensen hier leefden. De propagandafilm die je hier kunt bekijken schetst een beeld van onverzettelijkheid en saamhorigheid. Onze gids vertelt dat er veel problemen waren en dat het leven onder de grond zeer zwaar was.
Het is mogelijk je te verstoppen onder de grond en een stuk te lopen in de tunnels. Ik loop een klein stukje in een tunnel die wat breder is gemaakt voor de bezoekers. Na 20 meter word ik al helemaal benauwd. Het is ongelofelijk als je bedenkt wat de soldaten hier doorgemaakt moeten hebben.
Boek hier je tour naar de Cu Chi tunnels
Hotel Rex in Saigon
In Saigon kun je het Rex Hotel bezoeken. Hier gaven de Amerikaanse officieren hun dagelijkse propagandistische persconferenties, The Five O'Clock Follies. Je kunt op de rooftopbar genieten van een mooi uitzicht over de stad.
War Remnamts Museum Saigon
Buiten staan de helikopters en gevechtsvliegtuigen binnen zie de verschrikkingen van de oorlog. Ik vind het een heftig museum. Drie verdiepingen met permanente en tijdelijke tentoonstellingen over de oorlog.
Foto's van omgekomen oorlogsfotografen
Je ziet er wanden met wapens, blijken van protest vanuit het buitenland tegen de oorlog, een aparte zaal waar je de verschrikkingen van Agent Orange ziet en andere ruimtes met oorlogsdocumentatie. Veel foto's van slachtoffers en soldaten en zelfs een misvormde foetus in een glazen bak. Bijzonder vond ik de zaal met foto's van oorlogsfotografen die omkwamen tijdens hun werk in Vietnam. Je gaat hier niet onaangedaan weg. Ik vind het museum een must voor alle leiders in de wereld.
Xeo Quyt
In de Mekong Delta bij Vinh Long vind je, verscholen in de jungle, een voormalige VC Army base, een schuilplek voor de Viet Cong Je kunt hier rondlopen of met een boot door de jungle varen.
Hoa Lo gevangenis in Hanoi
Hier zat de bekende Amerikaanse piloot en latere politicus John Mc Cain gevangen. De gevangenis werd door de Amerikanen " The Hanoi Hilton" genoemd. Het was oorspronkelijk een gevangenis waar de Franse kolonisten de politieke gevangenen opsloten. In de Vietnamoorlog zaten hier de Amerikaanse krijgsgevangenen.
My Lai
Meer dan 500 onschuldige burgers vinden de dood doordat Amerikaanse troepen het dorp My Lai aanvielen. Men vermoedde dat hier een bataljon van de Viet Cong verborgen zat. Op zoek naar de vijand, die hier niet bleek te zitten, gaat het hier gruwelijk mis. Bijna alle inwoners worden gedood. Door tussenkomst van een Amerikaanse helikopter worden nog een paar inwoners gespaard. Het is een pikzwarte bladzijde in de Vietnam oorlog.
