Himba Namibië

Bezoek aan een Himba dorp

Ontmoeting met de Himba Namibië

In veel lodges in het noordwesten van Namibië zie je de folders liggen; "Maak kennis met de Himba". Foto’s van prachtige vrouwen veelal met kinderen, gekleed in korte rokjes van geitenleer, de huid dieprood gekleurd door het mengsel van geitenvet, as en oker, de meest fantastische kapsels en versieringen op het hoofd.

Bijzondere nomaden

Bijzondere nomaden, levend van veeteelt (koeien, geiten en schapen) en grotendeels vasthoudend aan oude tradities en gebruiken. We verblijven in Opuwo, in Kaokoland, de thuishaven van de Himba. Ik bel John, een lokale gids die ons de volgende dag meeneemt naar een dorp in de buurt van Opuwo. John -safari outfit, Himba afbeelding op de blouse, hoed en lange wandelstok- heeft ervaring met bezoeken aan de Himba. 

Himba en Herero verwant

 Hij is zelf een Herero. De twee stammen waren sterk verwant tot de Duitsers kwamen en de Herero de kledingstijl van de Duitsers overnamen. Maar de band is er nog en de Himba en Herero spreken ook dezelfde taal. Dat is handig bij ons bezoek.  

Geen bezoek aan de Himba met lege handen

Olie, maismeel en snuiftabak

Het Himba dorp bezoek je niet met lege handen. In de plaatselijke supermarkt vult John de kar met grote flessen olie, een enorme zak maismeel, snacks voor de kinderen, snuiftabak en brood, heel veel brood.

Souvenirs te koop

Wij worden ondertussen belaagd bij de bus door opdringerige verkoopsters die allemaal dezelfde armbanden verkopen. Vrouwen uit Angola vertelt John. De politie rijdt rond en doet vergeefse pogingen de dames te verjagen. Ze rennen lachend weg, even later staan ze met hun manden met sieraden weer voor ons. Ik koop er vijf- nee zeggen is nooit mijn sterkste kant geweest-; misschien is dit nog een leuk souvenir voor de meisjes thuis, al worden mijn cadeautjes  in de loop van de tijd steeds minder enthousiast ontvangen. 

 Vertrek uit Opuwo

Na een klein uur vertrekken we uit Opuwo. Ik schrik van de armoede die ik onderweg zie. Hutjes, kinderen amper gekleed, vrouwen met emmers onderweg naar de waterput. Na meer dan 40 kilometer over een onverharde weg komt de afslag naar een kleinere weg. Na een half uur hobbelen zie ik in de verte de hutjes liggen, omheind door een haag van rechtopstaande takken. John heeft ons goed geïnstrueerd. We blijven in de bus, allereerst moet er toestemming gevraagd worden. Als we welkom zijn mogen we rustig rondlopen, foto’s maken en pas op het laatst geven we de etenswaren. Het enthousiaste zwaaien van de kinderen blijkt de voorbode van een gastvrij ontvangst, we zijn van harte welkom.

Himba dorp

Hutjes van koeienpoep en riet

We stappen in een totaal andere wereld. Binnen de omheining zie ik ongeveer 20 hutten in een grote kring, de ronde muren van de hutten gemaakt van koeienpoep en modder, het dak van riet, een enkele met plastic. Rondom de hut veel staande palen. Een aantal stoere jongetjes begroet ons enthousiast. Gekleed in een lendendoekje, versierd met kralen en armbanden. Een enkeling heeft een klein staartje op het hoofd. Bij de eerste hut zit een jonge moeder met haar kind aan de borst, de andere jonge kinderen spelen er omheen.

Moeders met jonge kinderen 

Kippen scharrelen rond en een hond houdt van afstand alles in de gaten. Er hangt een rustige landerige sfeer. Ietwat ongemakkelijk begroet ik de moeder die onverstoorbaar doorgaat met het aanleggen en voeden van een baby, die ik schat op een paar weken oud. Het voelt ongemakkelijk om foto’s te maken, maar John benadrukt nogmaals dat dat echt geen probleem is.

Op bezoek in een hut

Ik loop naar een andere hut waar niemand lijkt te zijn. Totdat ik geroepen word- tenminste dat vermoed ik - en er vanuit de donkere hut gewenkt wordt dat ik binnen moet komen en gebaard dat ik moet gaan zitten. Het is halfdonker in de kleine hut. Aan de muur hangen verschillende huiden en versieringen van huiden, veren en kralen. In een kring zitten twee jonge vrouwen met een baby in de armen en een oudere vrouw.

Versieringen van de Himba

Alle drie versierd met kettingen om hun hals, middel en benen, de borsten bloot en een kort rokje van geitenleer versierd met schelpen. De haardracht is het mooist. Op het hoofd strengen roodbruine klei, met boven op een soort roodbruine pasta met daarop weer versieringen. 

Uiterlijk erg belangrijk voor de Himba

Ik had het van tevoren al gelezen; voor de Himba is hun uiterlijk erg belangrijk; wat dat betreft is er dan niet zoveel verschil met ons. Maar waarbij ons oud en jong steeds meer op elkaar lijken qua kleding- welke zestiger loopt nog in een oma jurk-, zijn hier de verschillende levensfases duidelijk herkenbaar. Het zegt iets over hun plaats in de groep en de fase in hun leven. Meisjes dragen hun haar in twee vlechten over hun voorhoofd; in de pubertijd vlechten ze hun haren in kleine staartjes die ze insmeren met Otjize, het mengsel van geitenvet, as en oker.

Kroon van geitenvel en de staartjes gebogen

Volwassen vrouwen dragen een kleine kroon van geitenvel op hun hoofd. Huwbare jongens zijn herkenbaar aan een gebogen staartje omhoog. De mannen en jongens dragen lendendoeken volgens de officiële lezing. De mannen die ik later zie in het dorp dragen moderne broeken, John vertelt dat zij veel vaker op pad gaan buiten het dorp en meer beïnvloed worden door de moderne leefstijl. Ze houden volgens John nog wel vast aan een andere traditie, die van de meerdere vrouwen. Iets met eigenbelang? 

Met de borsten bloot

Inspectie van buik en borsten

De jonge vrouwen in de hut voeden hun baby, ook hier de kleine kinderen aan hun voeten. De oudste vrouw neemt mij opmerkzaam op en begint dan enthousiast te praten. Geen woord, geen enkel woord versta ik. John is ondertussen doorgelopen dus ik kan hem ook niets vragen. Ik wijs naar de baby en steek vier vingers op. Deze universele gebarentaal werkt. Ze lachen en wijzen op mijn buik en borsten en vervolgens weer op hun buik en ontblote borsten. Bij de jonge vrouw zie ik een riem om haar middel, ze gebaart naar mijn middel. Blijkbaar is ze benieuwd hoe dat er bij mij uitziet.

Vrouwen onder elkaar

Als je een tijdje in een hut zit als vrouwen onder elkaar, schept dat toch een band dus vooruit.., ik doe mijn jurk omhoog en laat mijn buik en borsten zien. De dames knikken goedkeurend. Al jaren vind ik dat ik niet meer goed in een bikini kan, maar hier wordt er duidelijk anders over gedacht. Als John even later bij de hut komt vraag ik hem wat de dames bedoelden. Hij vertelt dat de vrouwen na de bevalling meteen een riem om hun buik doen om deze weer strak te krijgen. Vergelijkbaar met een sluitlaken dat vroeger bij ons gebruikt werd.

De vroedvrouw van de Himba

De oudere vrouw blijkt de vroedvrouw te zijn, zij assisteert bij de bevallingen. Vanuit de overheid zijn er ook community nurses aangesteld die de dorpen regelmatig bezoeken. Ook wordt bevallen in een ziekenhuis gestimuleerd, het helpt om de bevolking te registeren. De laatste volkstelling was alweer in 2006.  John vertelt dat het aantal Himba op 50.000 wordt geschat. De oudere kinderen gaan naar school, de overheid stimuleert dit ook. Zo is een schooluniform geen must, dit allemaal om de schooldeelname te vergroten.

Voorbehoedsmiddelen

De jonge vrouw vraagt John welke voorbehoedsmiddelen wij gebruiken.  Ik vertel over de pil, de condoom en sterilisatie van de man. Als John dit laatste vertelt barsten de vrouwen in lachen uit. Of het dan nog steeds werkt? De vraag komt natuurlijk niet voor niets.

28 jaar en 8 kinderen; ik denk aan mijn oudste dochter

De jonge vrouw die het dichts bij mij zit is 28 jaar en heeft 8 kinderen. De kleine aan de borst is nog maar twee weken oud, de drie andere kinderen aan haar voeten ook nog heel jong. Ik denk aan mijn dochter van 28, op reis met haar vriend, genietend van het leven en haar vrijheid. De jonge vrouw vertelt dat haar man regelmatig langs komt bij haar. En zo is ze weer zwanger.

Meerdere vrouwen bij de Himba

Ze is niet de enige vrouw van haar man. Polygamie is gebruikelijk bij de Himba. De eerste vrouw wordt uitgekozen door de ouders van de man, daarna mag hij zelf de vrouwen kiezen, nadat de eerste vrouw toestemming heeft gegeven. Ik vraag John wat de vrouwen er zelf van vinden. ‘Zo kunnen ze de taken onderling verdelen, dat scheelt weer, en de eerste vrouw wordt ‘de queen’.  Bij mij overheerst een dubbel gevoel. Ik krijg het vermoeden dat de jonge vrouw niet heel happy is. Als ik even later afscheid neem roept ze mij en kust mijn hand. Een connectie zonder woorden.

Heilige plaats van de Himba

In het midden van het dorp wordt ondertussen een kleine markt ingericht. Armbanden, versieringen, beeldjes van hout, wij kunnen souvenirs kopen. Vlak bij deze plek ligt een kring van stenen; de heilige plaats. Deze wordt alleen gebruikt voor speciale gelegenheden zoals huwelijk, geboorte en overlijden. De Himba zijn animist en de voorouders heel belangrijk.

Bedankt voor het bezoek

Het einde van ons bezoek nadert, tijd om het eten te overhandigen. En het mooiste cadeau, een bal voor de kleine kinderen die daarna geen tijd meer hebben om ons uit te zwaaien. Ik heb nog dagen de jonge vrouw met haar acht kinderen in mijn gedachten.

 Meer lezen Sossusvlei Namibie