Beeld van de Masai
Het beeld van twee Masai krijgers in vol ornaat in hun rode omslagdoeken ('de Shuka'), de speren in de hand, rijdend op de brommer, de ogen van de achterste krijger strak gericht op de mobiele telefoon; dit beeld staat op mijn netvlies sinds mijn allereerste bezoek aan Tanzania. De Masai, het bekende volk uit Tanzania en Kenia, de vee houdende nomaden met hun tradities en bijzondere gebruiken, het fascineert me. In de Volkskrant lees ik alarmerende verhalen over Masai die verdreven worden van hun land voor jachttoerisme uit het midden Oosten. Ondanks de afspraak dat de Masai vooraf toestemming moet geven voor het gebruik van hun traditionele leefgebied. Is het echt een traditioneel volk? Wat doen de Masai krijgers dan in de toeristen lodges? Is het folklore of real life?
Herders langs de weg
Gedurende onze Djoser reis door Kenia en Tanzania zien we ze regelmatig lopen langs de weg. Herders met hun kuddes, de mannen gekleed in gekleurde doeken, een stok om het vee te dirigeren in de hand. Zelfs jonge kinderen hebben al de verantwoordelijkheid over het vee en zwaaien enthousiast als we ze passeren. We zijn in het land van de Masai. De Masai nomaden. Ze trekken met hun kuddes rond, op zoek naar de beste weidegrond. Waar ze die vinden bouwen ze een dorpje met lemen hutten met een rieten dak in een kring, omheind door een haag van doornen. We zijn het er allemaal in de groep over eens, we willen graag een Masai dorp bezoeken.
Op bezoek bij een Masai dorp
Onze chauffeur regelt het bezoek. Tegen betaling, de Masai kunnen wel wat financiële steun van de toeristen gebruiken.
De Masai Chief verwelkomt ons buiten het dorp en neemt het geld in ontvangst. Wij volgen hem naar de verderop gelegen hutten, gelegen in het stoffige en kale land.
De chief is een echte baas. Dertig vrouwen en 80 kinderen heeft hij. Polyamorie komt veel voor bij de Masai. Evenals besnijdenis bij mannen en vrouwen, een gebeurtenis in het leven van een Masai die de overgang naar de volwassenheid markeert. Er is een groot verschil voor jongens en meisjes in hun leven na de besnijdenis. Jongens worden vrijer, meisjes juist niet. De besnijdenis is nu in Kenia verboden. Er wordt bij de meeste jonge vrouwen nog symbolisch besneden.
Leeuw doden
Vroeger toonden de jongens hun moed en dapperheid door het doden van een leeuw. Ze werden dan in groepjes de wildernis in gestuurd met deze opdracht als ultieme bewijs van mannelijkheid.
De bruidsschat in vee
Chief vertelt over zaken als een bruidsschat van koeien en geiten en over het vinden van vrouwen in een nabijgelegen dorp. De krijgers moeten trouwen met de vrouw die hun ouders voor hem hebben uitgezocht. En mogen, nadat ze hiermee getrouwd zijn en de bruidsschat betaald hebben, ook met andere vrouwen trouwen. Mits deze maar jonger zijn dan zijzelf. Dat lijkt me een typische regel die vast door een man is bedacht. De vrouwen trouwen dus meestal met een veel oudere man. Ze krijgen kinderen en moeten dan voor een huishouden zorgen.
Rood is de kleur van de Masai
Opvallend zijn de rode doeken die de chief en zijn zoon dragen. Rood; de kleur van het bloed.
In de droge tijd, als de koeien weinig melk geven, drinken ze ook weleens bloed van koeien. Het "laten bloeden van een koe" doen ze volgens traditie. Ze zoeken een gezonde koe uit de kudde. Ze binden de hals af met een riem. Dan schiet de eigenaar van de koe met pijl-en-boog in de hals van het dier. Ze vangen het bloed op in een kalebas. Als er ongeveer een halve liter in zit knijpen ze de wond even dicht, om het bloeden te laten stoppen en dan mag de koe weer bij de kudde. Een koe heeft er geen last van als deze een halve liter bloed verliest. Ze letten er wel op dat die koe niet nog een keer hoeft te bloeden in ongeveer vier weken. Ze doen melk bij het bloed en drinken het op.
Schoenen gemaakt van banden
Mijn oog valt op de sandalen van motorbanden die iedereen draagt. Ze gaan lang mee wat handig is als je veel loopt met de kudde. Die schoenen krijgen we niet, wel worden er gekleurde doeken aangeboden en loop ik meteen bij aankomst met een enorme kralenketting om mijn nek.
Welkomstdans
De groep mannen en vrouwen staat voor ons klaar en begroet ons met een welkomstdans. Prachtig uitgedost met oorbellen, de grote halskettingen van gekleurde kralen en enkelbandjes die klingelen bij elke beweging. Opvallend zijn de enorme gaten in de oorlellen. De Masai kinderen krijgen op jonge leeftijd al stukjes hout in het oor. De oorlellen worden soms extra uitgerekt door er oorbellen met gewichtjes aan te hangen. Ik zie de danseressen niet heel veel lachen, het lijkt een verplicht nummer.
Bij de moeder die ik even later complimenteer met haar mooie kindje, zie ik een gat in de onderkaak. De chauffeur vertelt later dat, zodra de melktanden plaatsgemaakt hebben voor het definitieve gebit, de twee voorste ondertanden worden getrokken. Dit om makkelijker te drinken als ze last hebben van kaakklem, veroorzaakt door de veel voorkomende tetanus.
Leven in een kleine hut
Na de dans en het traditionele springen van de mannen lopen we het dorpje in. Een jong meisje zit met twee kleine kinderen voor haar hut. Haar ogen staan dof en ze begroet ons apathisch. Het lijkt me ook een zwaar leven. De hut die we even later ingaan is warm en benauwd en piepklein. In het midden een vuurtje waar veel rook af komt en waar ik in een donker hoekje iemand op bed zie liggen.
Traditionele manier van leven staat onder druk
De traditionele manier van leven van de Masai staat steeds meer onder druk. De echte traditionele manier van leven zie je vooral nog in Noord- Kenia, waar de Masai lijden onder de ernstige droogte in het gebied. Rondom de Ngorongoro krater leven de Masai voor een deel traditioneel, maar gaan ook steeds meer over naar de moderne manier van leven. De Keniaanse en Tanzaniaanse overheid stimuleert de kinderen om naar school te gaan, een vaste verblijfplaats is dan wel essentieel. Masai die in een toeristenresort werken als bewaker zijn overgegaan naar een totaal andere manier van leven, de kenmerken op hun lichaam als getuigen van hun oorsprong. Toch hangen alle Masai, waar en hoe ze ook leven, nog steeds aan hun tradities en gebruiken.
Johan Masai
Zo ook Johan, die als bewaker rondloopt in ons hotel in Zanzibar. Ik vraag of ik een foto mag maken van hem en zijn collega. Dat mag, mits ik hem de foto stuur via whatsapp. ’s Avonds krijg ik al mijn eerste berichtje van hem.
De liefde kan snel gaan, al zou ik qua leeftijd zijn moeder kunnen zijn. Maar trouwen zit er volgens de Masai traditie niet in....
De dagen na thuiskomst blijft Johan mij foto’s sturen en heb ik gemiste oproepen van hem. Als ik hem uiteindelijk spreek komt de aap al snel uit de mouw. Mijn Oma zei het al: het draait in het leven maar om twee dingen, de duit en de fluit. Zo ook bij Johan de Masai.
Leuk om te weten
De god Engaï had drie kinderen. Aan die kinderen gaf hij drie verschillende cadeaus. Het eerste kind kreeg pijl-en-boog. Van hem stammen de jagers af. Het tweede kind kreeg een ploeg. Zijn nakomelingen zijn de landbouwers. Het derde kind kreeg een stok. Met deze stok kon hij herder van het vee zijn. Van dit derde kind stammen de Masai af.
Springen
De Masai kunnen ongelofelijk hoogspringen. Ze beschikken over een speciale techniek. Eerst vormen de krijgers een kring. Om de beurt gaan 1 of 2 krijgers tegelijk naar het midden van de kring. Door een paar keer korte sprongen achter elkaar te maken wordt de druk opgevoerd vervolgens schieten ze in één keer de lucht in. Belangrijk is dat hun lijf smal en recht blijft waarbij de hielen nooit de grond mogen raken. De mannen demonstreren hiermee hun kracht en uithoudingsvermogen. Ondertussen wordt er ook gezongen, de Masai hebben een keelzang. Het klinkt als een soort brom die ze ritmisch laten horen en aangepast is aan de hoogte van de sprong.
Echt leuk om op deze manier jou op deze prachtige reis te volgen.
Zo bijzonder al die mooie mensen en al die verschillende culturen.
Mijn reishart is weer geraakt en mijn reismicrobe is weer volop aanwezig.
Momenteel zijn wij qua gezondheid niet in staat om een grote reis te maken.
Hopelijk komt daar nog verandering in want reizen is echt mijn allergrootste hobby.
Hopelijk ooit tot ziens tijdens een Djoser reis.
Lieve groet ,
John en Angele
Lieve Angele,
Ik hoop dat jullie gezondheid jullie snel weer in staat stelt op reis te gaan. Ik weet hoe jullie daarvan genieten. Ik heb de beelden van John van Myanmar laatst nog bekeken. En elkaar tegenkomen op een reis zou helemaal leuk zijn.