De dodencultuur in Tana Toraja Sulawesi Indonesië

De dood is onderdeel van het leven in Tana Toraja

De Tana Toraja regio ligt in het midden van Sulawesi en staat bekend om de bijzondere dodencultuur. Nergens zag ik de dood zo’n onderdeel van het leven uitmaken.

Goed zorgen voor de overledene

 De doden worden gekoesterd en verzorgd, want als iemand overlijdt kan het nog jaren duren voordat er genoeg geld bijeen is gebracht om een begrafenis te betalen. Tot die tijd blijft de overledene gebalsemd en opgebaard en is onderdeel van het dagelijks leven.

Op bezoek te gaan bij de overledenen

Tijdens onze trekking drinken we koffie in een klein dorpje en worden we enthousiast uitgenodigd om te kijken naar een overledene die opgebaard ligt. Er is even wat aarzeling bij ons. Is dat niet ongepast? Juist niet, verzekert onze gids ons, Dit is hoe het hier gaat. De zoon gaat ons voor op een smalle trap naar de bovenste verdieping van zijn huis. Daar ligt zijn vader, al drie jaar daarvoor overleden. Elke avond wordt er eten voor hem bereid en ook zijn sigaret mag niet ontbreken. Voor ons is dit vreemd, we zijn het niet gewend. Maar het heeft  veel prachtige elementen. Wat mij erg aanspreekt is de totale saamhorigheid die ik ervaar en het feit dat er niets ‘weggestopt’ wordt.

Hoe meer zielen, hoe meer vreugd

Met onze groep bezoeken we vervolgens ook een begrafenis, ook een zeer indrukwekkende ervaring. Als je de kans krijgt moet je dit meemaken. De meeste begrafenissen vinden plaats in juli en augustus. Wees niet bang om als pottenkijker gezien te worden, hier geldt; hoe meer mensen er aanwezig zijn, hoe meer aanzien de familie heeft.

Muziek, dans en geslachte dieren

De begrafenis duurt vaak wel meer dan een week en is een groots gebeuren, kosten nog moeite worden gespaard om de overledene te begeleiden naar het hiernamaals. Er is muziek, er wordt gedanst en gezongen en er worden dieren geslacht. Daar moet je wel tegen kunnen. De buffels hadden we een paar daarvoor zien staan op de markt in Rantepao evenals de varkens die vastgebonden lagen op een soort stellage van bamboe.

 Alle aanwezigen zijn prachtig aangekleed en iedereen neemt cadeaus mee voor de overledene. Onze gids biedt namens de groep een paar sloffen sigaretten aan.  

Tau Tau poppen

De overledenen worden later begraven in de rotsen, omgeven door houten poppen die waken over hun ziel. De houten poppen heten Tau Tau. 

In de Toraja-cultuur vertegenwoordigt de pop de persoon die is overleden en ervoor zorgt dat de naam en daden van de persoon nog lang in het geheugen van de nakomelingen blijven.  De pop moet zoveel mogelijk lijken op de overledene.

Het verbindt ook de gemeenschappen van de overledenen met de levenden. Het woord "tau" betekent "man" en "tau tau" betekent "mannen" of "standbeeld".  Ze worden verondersteld te zijn ontstaan in de 19e eeuw en worden meestal gemaakt om de status en rijkdom van de overledene weer te geven.  

Overleden baby's

Overleden baby’s krijgen hun laatste rustplaats in een boom. De boom leeft en de baby’s leven verder in de boom. Het witte sap van de boom wordt gezien als melk voor de baby. De baby kan deze melk drinken en de ziel van de baby groeit verder in de boom richting de hemel. Een troostrijke gedachte als er zoiets vreselijks gebeurd.